Ja, er zijn financiële prikkels, erkent onder meer Jan Bork van de Bork Groep uit Stuifzand. "Er moet wel geld verdiend worden. Dat verhaal van Cobouw zal er niet voor niets staan. We proberen zo veel mogelijk aan onze verplichtingen te voldoen, maar de focus ligt voor ons toch wel op de gevaarlijke stoffen zoals asbest en chroom-6. Daar willen we onze mensen ook niet aan blootstellen. Er blijft ook altijd een restmix over die lastig te scheiden is. Het is ingewikkeld om elke stroom apart te houden. Gips gaat inderdaad wel eens de bak van bouw- en sloopafval in. Maar dat mixafval gaat hier dan alsnog op onze eigen sorteerlijn, waar we alles nog een keer handmatig scheiden. Toch kun je niet alles scheiden. Vooral wat aan elkaar gelijmd of gekit zit en composietmaterialen blijven dan over voor de verbranding."
Hoe het beter kan? "Dan moeten opdrachtgevers in hun aanbesteding aangeven dat alles circulair gesloopt moet worden en daar ook voor betalen. En de vraag naar circulaire materialen moet toenemen, zodat het meer zin heeft om materialen te scheiden. We willen graag zo veel mogelijk circulair slopen. We zitten in een proces, waarbij we proberen grondstoffen zo zuiver mogelijk te houden. Daar zijn technische oplossingen voor en daar zit ontwikkeling in.'
‘Certificering verplicht stellen’
Ook Adrian Pulles van Pulles Sloop Infra & Bodem uit Vlijmen ziet die financiële prikkels. "Opdrachtgevers zouden niet alleen moeten gunnen op basis van laagste prijs, maar ook op basis van plan van aanpak, stoffeninventarisatie en circulariteit. Ze zouden slopers dan ook meer tijd moeten geven om zorgvuldig te slopen en te scheiden. Je kunt wel de ambitie hebben, maar je moet wel concurreren. Wij zijn SVMS-gecertificeerd (veilig en milieukundig slopen) en moeten dus zorgvuldig scheiden. Ik pleit er voor om die certificering verplicht te stellen voor sloopprojecten waar meer dan 25 m3 afval vrijkomt."
Toch denkt Pulles dat het over het algemeen wel meevalt in de branche en het positiever is gesteld dan het beeld dat Cobouw schetst. "Ook wij hebben te maken met opdrachtgevers en deadlines, maar we hebben standaard zo tientallen containers staan op een doorsnee sloopproject. Denk aan A-hout, B-hout, gips, dakbedekking, groenafval, isolatie/volumineus afval, metselpuin, betonpuin etc. We maken zelfs onderscheid in verschillende soorten metaal, zoals balkijzer, dakplaten, plafondprofielen, aluminium, koper, kabels etc. Dat is ook wel vanwege financiën, maar we zijn het ook verplicht."
Probleem bij afvalverwerkers
Een probleem ziet hij wel bij de verwerkers. "Als je te zorgvuldig scheidt, raak je je afvalstromen niet meer kwijt. De afvalverwerkers kunnen de grote hoeveelheden onsorteerbare reststromen niet aan. Ook voor bijvoorbeeld gips en gasbeton is het lastig om een verwerker te vinden. Die zitten vol of nemen het maar mondjesmaat aan. Dat gaat in de toekomst waarschijnlijk alleen maar erger worden, met name voor isolatie/volumineus afval.’ Pulles vindt ook dat beter scheiden meer zou moeten lonen. ‘Nu wordt er vaak gescheiden op gewicht omdat hier het rendement in zit."
Recycling inbegrepen
Hans Nijkamp van RGS uit Rijssen herkent zich eigenlijk totaal niet in het artikel van Cobouw. "We zijn allemaal gecertificeerd en moeten gewoon aan de eisen voldoen. Recycling is toch vanzelfsprekend? Ik zie het beeld wel voor me, maar met onze grootte zijn we dat stadium allang voorbij. Recycling van materialen is inbegrepen in onze aanneemsom en we moeten richting onze opdrachtgevers aantonen wat er met de materialen is gebeurd. We garanderen vaak minimaal 98 tot 99 procent recycling en hergebruik. We zetten in op demontage vooraf van herbruikbare onderdelen en materialen en gescheiden inzameling van andere materialen. Er blijft altijd een kleine reststroom bouw- en sloopafval. Maar we werken samen met grote recyclingbedrijven die dat materiaal nog een keer weer sorteren en scheiden zodat alles zo goed als mogelijk gerecycled kan worden. Wat er nog wel beter kan is het één op één hergebruik. Dat is nog wel eens lastig en de kosten daarvan zijn soms nog te hoog."
Waar Nijkamp het veel vaker fout ziet gaan, is bij de containers van aannemers bij bijvoorbeeld renovaties. "Dan staat er een zes kuubs container en daar gaat dan ook echt alles in."
Restbak niet meer interessant
Tjitte Noppert van TN Slopen en Saneren uit Joure ziet wel dat er nog het een en ander beter kan en herkent ook de financiële prikkels. "Opdrachtgevers moeten dan meer eisen voorschrijven, maar daar ook de consequenties van nemen. Want het wordt duurder." Noppert dicht zichzelf geen voorbeeldrol toe, maar is van mening dat TN behoorlijk goed omgaat met scheiden van materialen. Bij projecten waar opdrachtgevers nu al circulair slopen voorschrijven, wordt de scheiding nog wel wat verder doorgevoerd.
"De vraag is wat dat betekent voor de afvalverwerkers. Als wij nog meer materialen uit de bak bouw- en sloopafval halen, zit er voor hen niets meer in. Dan krijgen ze de echte meuk waar ze niets meer mee kunnen. Dan wordt die bak alleen maar duurder. Er is op dat gebied ook veel in ontwikkeling. Zo kunnen we nu bijvoorbeeld sandwichpanelen ook tegen redelijke prijzen goed kwijt bij een recyclingfabriek. Het is in beweging, maar er is nog wel een slag te maken."
Grote en kleine projecten
Een eventueel pijnpunt ziet Noppert wel bij de kleinere projecten. "Als je maar twee kuub isolatie hebt en drie kuub gips en zo nog meer kleine materiaalstromen, kun je niet voor alles een aparte container laten komen. Dat is ook niet duurzaam wat betreft transport en de milieubelasting daarvan. Maar dat hoeft geen probleem te zijn omdat de afvalverwerkers zelf vervolgens nog heel veel uit die reststroom halen en alsnog recyclen."
Gert Hoogeboom van sloop- en recyclingbedrijf Hoogeboom in Raalte wil best erkennen dat werkzaamheden vaak financieel gedreven zijn. Net als Noppert ziet hij ook een verschil tussen grote en kleine projecten. "De Omgevingswet gaat wel heel ver in wat allemaal gescheiden moet worden. Op een groot project is dat haalbaar; op een klein project is het lastig want dan zijn de afvalstromen te beperkt. Dan gaat het bij bouw- en sloopafval. Maar die container gaat bij ons nog weer op de sorteerlijn. Dan worden bruikbare materialen er daar alsnog uit gehaald. Wat je makkelijk kunt sorteren op locatie moet je doen; wat twee keer zo duur is, kun je ook door de afvalverwerker laten sorteren. Dat verschilt alleen in de plek waar het gebeurt."
Tarieven verbranding
Is dat dan erg? "Daarover verschillen de meningen. Van invloed zijn ook de tarieven van de verbrandingsovens. Zo lang die maar vol zitten zijn hun tarieven hoog. Als ze niet vol zitten, gaan die tarieven omlaag en kan de verleiding ontstaan om de container niet meer te sorteren maar in zijn geheel af te voeren voor verbranding."
Hoogeboom ziet verschillende oplossingen om recycling te stimuleren. "Er zijn nu ook opdrachtgevers zoals gemeenten en woningcorporaties die circulair slopen voorschrijven en daar ook voor betalen. Andere opdrachtgevers hebben er geen extra geld voor over. Als het te duur wordt, laten particulieren hun gebouw of aanbouw wel slopen door een loonwerker. Je zou dat kunnen voorkomen door het SVMS-certificaat verplicht te stellen bij elke sloop. Dan moet iedereen op dezelfde manier werken.’
‘Een andere stimulans zou zijn als het in nieuwbouw verplicht zou worden om bijvoorbeeld 20 procent gerecyclede content te gebruiken. Dan gaat de vraag toenemen en wordt recycling lonend."
